Celem ćwiczenia jest założenie konta, zapoznanie się i oswojenie z komputerem oraz nabycie umiejętności wyszukiwania informacji naukowych przy użyciu popularnych i wyspecjalizowanych wyszukiwarek internetowych. Zapoznaj się z treścią ćwiczenia, nawet jeśli uważasz, że jesteś świetnym specjalistą.

Słowa kluczowe: konto, login, logout, wyszukiwarki internetowe, literaturowe bazy danych, informacje naukowe.

Niniejsze ćwiczenie składa się z dwóch logicznych części.
Pierwsza część dotyczy obsługi i bezpieczeństwa wykorzystania konta prowadzonego w usłudze G Suite for Education, z której korzystamy.
Druga część tego ćwiczenia dotyczy wyszukiwarek internetowych. Należy je wykonać niezależnie od własnego zaawansowania i biegłości w ich wykorzystaniu. Obydwie części uczą podstaw, do których w kolejnych ćwiczeniach będziemy sie odwoływać.

Część I: konto G Suite for Education w domenie etoh.chem.ug.edu.pl

Rozpoczynanie pracy

Komputer przy którym pracujesz za tydzień też już będzie włączony. Jeżeli zastaniesz go z "czarnym ekranem", to prawdopodobnie tylko wyłączony lub wygaszony jest sam monitor.
Należy wtedy poruszyć kilkakrotnie myszką i poczekać chwilę. Jeżeli nadal nic nie będzie widać - odszukaj odpowiedni przycisk na monitorze i włącz go. Jeżeli i to nie pomoże (na ekranie nic się nie pojawi) - zgłoś to osobie prowadzącej zajęcia - rozwiąże ten problem.

Konta

Podczas odbywania zajęć w pracowni TI wszyscy korzystają z kont "Gości". Konto takie zapewnia dostęp do wszystkich zasobów systemu, nie wymaga wprowadzania hasła, zaś po wylogowaniu jest całkowicie czyszczone ze wszystkich utworzonych plików i zmienionych ustawień.

Do identyfikacji, obsługi poczty, czatu i zapisywania plików służą indywidualne konta G Suite w domenie etoh.chem.ug.edu.pl
Konta te zakłada administrator domeny. Każdemu studentowi zostają przydzielone: identyfikator (login) i początkowe hasło (password).

1. login
   Login jest to identyfikator mówiący systemowi z kim ma do czynienia. Wszystkie nazwy użytkownika zostały ustalone w zunifikowany sposób i mają postać: imie.nazwisko@etoh.chem.ug.edu.pl

   Zwróć uwagę na to, że imię i nazwisko (Twoje) zostały zapisane bez znaków diakrytycznych ("ogonków"), małą literą i są oddzielone kropką. Integralną częścią loginu do G Suite jest znak "@" oraz domena studencka Wydziału Chemii UG: etoh.chem.ug.edu.pl

   Logując się do G Suite, do swojego konta zawsze podawaj taką właśnie, kompletną nazwę użytkownika.

2. password
   Indywidualne hasło zapobiega dostępowi osób niepowołanych do Twojego konta. Hasło MUSI się składać z przynajmniej 6 znaków. Im dłuższe hasło, tym lepsze, ale oczywiście trudniej jest je zapamiętać (zapisywać go się nie powinno!). W haśle powinny znaleźć się przynajmniej 2 cyfry lub inne znaki specjalne np.: !@#$%^&*()][';/.,}{":? Duże i małe litery SĄ ROZRÓŻNIANE!
   Wraz z każdym dodanym znakiem trudność złamania hasła rośnie. Przez wiele lat uważano, że 8-znakowe hasło alfanumeryczne, zawierające dodatkowo znaki interpunkcyjne jest w zupełności wystarczające. Niestety, tak już nie jest. Zamiast haseł 8-znakowych obecnie stosuje się hasła zawierające 14-15 znaków, a nawet takie 16-sto czy nawet 24-znakowe.
   Jeżeli jesteś zainteresowany tą zmianą (nowymi "wytycznymi" dotyczącymi polecanych haseł), to więcej na ten temat możesz przeczytać tutaj (nawet po zajęciach).

   Hasło początkowe, zapisane podczas tworzenia konta, zostanie przekazane przez prowadzącego zajęcia. Należy je zmienić podczas pierwszego logowania się do swojego konta G Suite (dalej w tym ćwiczeniu).

Logowanie do konta G Suite

Po uruchomieniu przeglądarki (domyślnie w pracowniach TI używamy przeglądarek Mozilla Firefox) przejdź na stronę www.google.pl - ale zanim to zrobisz, przeczytaj zawartość poniższej ramki:

UWAGA: nie otwieraj nowych stron w nowych oknach, tylko w nowych zakładkach (panelach) przeglądarki. Aby to uzyskać kliknij odpowiedni odsyłacz środkowym przyciskiem myszy i w nowo utworzonym panelu przeglądarki obejrzyj zawartość strony docelowej. Po tej czynności wróć do tekstu ćwiczenia i postępuj dalej wg przepisu przechodząc na stronę z logowaniem (aby się tam logować) i wracając na tę stronę, aby ciągle korzystać z przepisu do ćwiczenia. Zobacz przykład pięciu różnych paneli wyświetlających w przeglądarce Mozilla Firefox różne strony (poruszamy się pomiędzy nimi przez kliknięcie danego panelu):

Teraz przejdź na stronę www.google.pl tak, aby w bieżącym panelu przeglądarki ta instrukcja nadal w nim była (aby można było do niej wrócić).

Z prawej strony u góry strony znajdziesz przycisk "Zaloguj" (lub Sign In).

UWAGA: Jeżeli strona została wyświetlona po angielsku zawsze możesz zmienić jej język wybierając skrót wskazany na ilustracji poniżej:

Na stronie logowania do G Suite wybierz wskazany przycisk:

W ramce, która pojawi się na następnej stronie wpisz swoje dane logowania:

Następnie wpisz hasło (podane przez prowadzącego zajęcia):

Po poprawnym wpisaniu loginu i hasła zostanie wyświetlona wiadomość powitalna, po polsku lub po angielsku (zależnie od wcześniejszych ustawień językowych przeglądarki i strony google.pl):

Wiadomość tę należy przeczytać i zaakceptować jej postanowienia.

Jeżeli administrator, podczas zakładania Twojego konta, włączył odpowiednią opcję, to po podaniu hasła tymczasowego trafisz bezpośrednio na stronę zmiany hasła, gdzie będziesz musiał ustawić sobie swoje nowe hasło do domeny. Zrób to rozważnie!

UWAGA: Dobrze zapamiętaj swoje hasło aby mieć stały dostęp do swojego konta, aby móc zapisywać tworzone w ćwiczeniach pliki i móc się do nich dostać także poza pracowniami TI!

W  tym momencie powinna pojawić się strona zawierająca zachętę do wpisania do swojego konta numeru swojego telefonu komórkowego:

Możesz wpisać swój numer telefonu, możesz go też nie wpisywać. Zdecyduj samodzielnie. Argumenty "za" wpisaniem numeru podane są na wyświetlanej stronie.

Jeżeli swojego numeru nie chcesz (teraz lub wcale) podawać, użyj odnośnika "Skip" ("Pomiń").

Konto G Suite

Po poprawnym zalogowaniu się do swojego konta G Suite for Education powinna ponownie pojawić się strona główna google.pl z tą różnicą, że w prawym, górnym rogu widoczna będzie grafika (kolorowe koło) z inicjałem Twojego imienia:

Kliknij w ten inicjał. Pojawi się dodatkowa ramka z informacjami, że jesteś zalogowany w domenie WCh UG: etoh.chem.ug.edu.pl, informacja o Twoim imieniu i nazwisku. Także stąd będziesz się mógł (później) wylogować ze swojego konta G Suite. Jest tu też dostępny skrót "Moje Konto" prowadzący do strony ustawień Twojego konta. Wybierz (kliknij w) ten skrót:

Znajdziesz się na stronie, na której możesz, między innymi:

• zweryfikować swój login (który jest także Twoim pełnoprawnym i już działającym adresem e-mail)
• sprawdzić poprawność opisu Twojego konta (w razie "literówek" poproś prowadzącego o korektę imienia i/lub nazwiska)
• w panelu "Logowanie się i zabezpieczenia" możesz zmienić swoje hasło; możesz także sprawdzić, kiedy i z jakim skutkiem ostatnio miało miejsce logowanie na to konto (udane lub nieudane); taką sama informację widzi administrator domeny
• przejść do edycji ustawień konta, także do zmiany hasła i zarządzania wszystkimi innymi usługami dostępnymi w naszej domenie, na Twoim koncie (zajrzyj tam, kiedy będziesz miał na to więcej czasu...).

 

Zapomniane hasła

Jeżeli zapomnisz jakie hasło zostało ustawione na Twoim koncie i nie ustawiłeś żadnych opcji jego odzyskiwania (nr telefonu, adres pomocniczy), to nie ma żadnej możliwości, żeby je sobie samodzielnie zresetować/odzyskać. Tego typu czynność może wykonać jedynie administrator domeny (prowadzący zajęcia wskaże, do kogo należy się w tej sytuacji zwrócić).

---

Część II: wyszukiwarki internetowe.

Celem tej części dzisiejszego ćwiczenia jest nabycie umiejętności wyszukiwania informacji naukowych przy użyciu popularnych i wyspecjalizowanych wyszukiwarek internetowych.

Słowa kluczowe: wyszukiwarki internetowe, literaturowe bazy danych, informacje naukowe.

Co zawierają zasoby sieciowe i jak znaleźć potrzebną informacje? Wyszukiwanie proste.

Studiowanie jest nieustannym poszukiwaniem wiedzy i informacji. Zasoby globalnej sieci komputerowej są olbrzymią składnicą, gdzie problemem staje się nie sama informacja ale sposób jej znalezienia. Niezwykle pomocnym narzędziem w poszukiwaniu informacji są tzw. wyszukiwarki internetowe.

Wyszukiwarki internetowe maja za zadanie przetrząsanie zasobów globalnej sieci komputerowej w poszukiwaniu dokumentów zawierających wskazane przez poszukującego słowo kluczowe, frazę, nazwisko itp. Ze względu na ogrom zgromadzonych informacji bardzo często wynikiem przeszukiwania są setki a często tysiące dokumentów, które wyszukiwarka internetowa prezentuje poszukującemu w pewnej kolejności. Kolejność prezentowania wyników poszukiwań jest wypadkową sposobu w jaki zasoby sieci były przeszukiwane i swego rodzaju rankingu wewnętrznego zależnego od wyszukiwarki, która została użyta. Najczęstszym kryterium rankingu wewnętrznego stosowanego w wyszukiwarkach internetowych jest tzw. kryterium "częstości odwiedzin", czyli im strona jest częściej odwiedzana tym wyżej znajduje się w rankingu (Zastanów się jakie są zalety a jakie wady tego rodzaju kryterium sortowania efektów przeszukiwania). Jest wiele wyszukiwarek internetowych dla przykładu, poniżej podajemy adresy czterech z nich.

 

UWAGA: poniższe adresy to hiperłącza, które należy wykorzystać otwierając dane adresy URL w nowych zakładkach przeglądarki. Aby to uzyskać kliknij w każdy z poniższych odsyłaczy środkowym przyciskiem myszy i w nowo utworzonym panelu przeglądarki obejrzyj zawartość strony docelowej. Po tej czynności zamknij panel zawierający stronę poznawanej wyszukiwarki i wróć da tekstu ćwiczenia. Zobacz przykład pięciu różnych paneli wyświetlających w przeglądarce Mozilla Firefox różne strony:

Obejrzyj strony domowe kilku popularnych wyszukiwarek:

 

• www.google.pl
• www.excite.com
• www.bing.com
• www.yahoo.com

Technicznie wyszukiwanie jest niezwykle proste wystarczy w odpowiednim polu najczęściej oznaczonym "Search" wpisać interesujące nas słowo kluczowe, frazę, nazwisko itp. W ramach ćwiczeń używając kolejno wszystkich wymienionych wyszukiwarek wyszukaj informacji dotyczącej nazwiska Marks. Każda z wyszukiwarek powinna podać listę dokumentów zawierających w/w nazwisko. Zwróć uwagę na liczbę dokumentów zawierających poszukiwane nazwisko (o ile wyszukiwarka podaje taka informację). Zastanów się, dlaczego nawet ta sama wyszukiwarka podczas kolejnych, takich samych wyszukiwań, np. następnego dnia może podać różne wyniki.

Przykładowy wynik wyszukiwania w serwisie google.pl:



 

Możesz użyć dowolnej spośród wspomnianych wyżej wyszukiwarek i jako poszukiwanego obiektu wpisz swoje nazwisko. Czy udało się Ci się znaleźć jakieś informacje dotyczące Ciebie, Twojej rodziny a może o informacji o innych osobach noszących to samo nazwisko. Pamietaj tylko o ogólnych zasadach bezpieczeństwa: nie wszystkie wyniki prezentowane w sewisach są równie bezpieczne (czasami w ynikach otrzymamy linki sponsorowane, a czasami odnośniki do serwisów o nieco dyskusyjnej reputacji...

Co zawierają zasoby sieciowe i jak znaleźć potrzebną informacje? Wyszukiwanie złożone.

Przykład wyszukiwania podany powyżej (szukanie nazwiska), jest przykładem przeszukiwania prostego, którego najczęściej wynikiem jest otrzymanie bardzo dużej liczby dokumentów, których nie jesteśmy w stanie przeczytać.
Można zawęzić poszukiwania jeśli użyjemy w przeszukiwaniu nie jednego słowa a kombinację dwu, trzech albo i więcej słów. Posłużmy się w tym celu następującym chemicznym przykładem.

Allicyna to niezwykle aromatyczna substancja izolowana z roślin z rodziny Allium a w szczególności z rośliny śródziemnomorskiej Allium sativum. Szybo przekonamy się, że wpisując polską nazwę tego związku allicyna wyszukiwarki znajdują niewiele "polskich" dokumentów zawierających to słowo.
Jeśli jednak posłużymy się angielska nazwą tego związku allicin to uda się nam znaleźć bardzo dużą ilości dokumentów zawierających to hasło. My jesteśmy jednak zainteresowani np. tym jaka jest chemiczna struktura tego związku, możemy więc zawęzić obszar poszukiwań wpisując do wyszukiwarki kombinację słów np. allicin structure.

Sprawdź jak zmieni się liczba wyszukanych dokumentów jeśli użyjemy słowa allicin, kombinacji słów: allicin structure lub allicin chemical structure.
Czy przeglądając zawartość wyszukanych w ten sposób stron internetowych uda Ci się ustalić jaki jest wzór sumaryczny i strukturalny allicyny i czy roślina z której ten związek jest izolowany rośnie w Polsce?

Czy wszystkie informacje mają jednakową wartość?

Problemem z jakim spotkaliście się już w życiu jest rzetelność w tym i rzetelność informacji. Czy informacja którą wyszukaliśmy w sieci w poprzednich poleceniach jest prawdziwa?
Każdy dokument który znaleźliśmy w poprzednich poleceniach ma swojego właściciela a właściciel tego dokumentu może z robić z nim co chce czyli np. zmienić jego zawartość. W efekcie korzystając z zasobów globalnej sieci komputerowej możemy natknąć się na tego rodzaju problem że informacje tam zawarte mogą ulegać zmianie, mogą pojawiać się nowe a inne znikać.
Z jednej strony jest to dobra rzecz bo informacja żyje, zmienia się coś się dzieje. Ma jednak to swoje złe strony szczególnie w studiowaniu i pracy naukowej. Istotą nauki jest dyskusja do której używa się argumentów jakimi są wyniki badań. Wyniki badań oczywiście zależą od wielu czynników (użytej aparatury, sposobu przeprowadzenia eksperymentu itp.), ale raz przeprowadzony eksperyment przy użyciu określonej aparatury i w określonych warunkach powinien być możliwy do powtórzenia w każdym laboratorium. Musi więc istnieć system przechowywania informacji o wynikach badań i to taki system aby informacja tam zawarta nie podlegała zmianom w zależności od czasu.
Od wieków naukowcy pisali książki, rozprawy sporządzali notatki aby zachować informacje dla innych. System ten istnieje do dziś, do dziś ukazują się książki, czasopisma. Wydawanie książek nie zapewnia oczywiście tego, że informacja w nich zawarta jest prawdziwa, ale jeśli jest już zapisana to może podlegać weryfikacji pod warunkiem, że raz zapisana nie ulegnie zmianie. W dzisiejszych czasach depozytariuszem informacji i gwarantem ich niezmienności w czasie są głównie czasopisma naukowe zajmujące się publikowaniem wyników badań pokoleń naukowców. Większość czasopism naukowych dostępna jest już w wersji on-line ich zawartość jest dostępna dla większości wyszukiwarek internetowych. Problemem jest jednak czasami jak tę informację zawartą jedynie w czasopismach naukowych wyłowić z gąszczu innej informacji dostępnej w globalnej sieci komputerowej. Do tego celu służą wyspecjalizowane wyszukiwarki internetowe lub specjalistyczne bazy danych.
Jako przykład wyspecjalizowanej wyszukiwarki internetowej posłuży nam wersja wyszukiwarki firmy Google o nazwie Scholar Google. Wyszukiwarka Scholar Google

W ramach tego ćwiczenia otwórz dwa następne odnośniki w nowych panelach przeglądarki wyszukaj hasło z poprzedniego ćwiczenia: allicin chemical structure. Porównaj treści pierwszych pięciu wyszukanych dokumentów. Czy są to te same czy rożne dokumenty.
Skorzystaj z tych dwóch wyszukiwarek:

• www.google.pl
• scholar.google.pl

Wyspecjalizowane wyszukiwarki internetowe

Scholar Google oferuje kilka bardzo interesujących opcji dotyczących wyszukiwania informacji naukowej. Używając poprzednio wyszukanego hasła allicin chemical structure poznajmy możliwości tej wyszukiwarki:

 



 

Pierwszy ze znalezionych artykułów ma podświetlony tytuł co oznacza, że możemy zobaczyć jego treść. Aby to zrobić klikamy na tytuł i otwiera się oryginalny artykuł naukowy zapisany w formacie PDF (Portable Document File). Nie wszystkie artykuły nawet jeśli są dostępne on-line będą się chciały wyświetlić w całości. Czasami będziemy mieli dostęp jedynie do tzw. Abstraktu (czyli streszczenia). Brak dostępu do danego artykułu wynika z tego, że większość czasopism naukowych trzeba prenumerować tak jak zwykłą gazetę a prenumerata ta jest dość kosztowna i nie wszystkie czasopisma są prenumerowane przez Uniwersytet Gdański. Scholar Google oferuje oprócz samego wyszukiwania interesującej nas informacji kilka dodatkowych informacji dotyczących samego wyszukanego dokumentu. Podawane są dodatkowo informacje o tym jak często dany dokument jest cytowany przez inne dokumenty

 



(zobacz co jest wyświetlane po naciśnięciu opcji (Cytowane przez ... lub ang. Cited by ...) czy jak znaleźć powiązane artykuły

 



Lista artykułów pokrewnych jest ułożona w kolejności podobieństwa tych artykułów do oryginalnego wyniku, ale brana jest pod uwagę również trafność poszczególnych artykułów. Piąty pojawiający się w wyszukiwarce dokument oznaczony jest słowem [CYTAT lub ang. CITATION] oznacza to, że informacja ta jest zawarta w jakimś katalogu bibliotecznym, ale treść całego dokumentu nie jest dostępna w wersji on-line (czy możesz zobaczyć z jakiego roku ten artykuł pochodzi?).
Innymi oprócz Google Scholar źródłem informacji naukowej są np. wyspecjalizowane naukowe bazy danych np. baza danych MEDLINE http://www.ncbi.nlm.nih.gov dotyczącej literatury medycznej, chemicznej i biologicznej.

Po tym ćwiczeniu nie musisz zapisywać/zachowywać/wysyłać żadnych plików.

Wylogowywanie się!

Zawsze, gdy skończysz pracę MUSISZ się wylogować. W panelu UNITY (domyślne środowisko graficzne w pracowniach TI) na pasku na górze ekranu - z prawej strony odszukaj opcję wyloguj.

 


 

Pamiętaj, zawsze wybieraj opcję wyloguj (a NIE wyłączenie komputera!).



Na ekranie po Twoim wyjściu z pracowni powinien zawsze pozostać ekran logowania.

 

Podsumowanie ćwiczenia

1. Wymagane umiejętności:
• zalogowanie się do systemu
• weryfikacja poprawnego zalogowania się
• wylogowanie się z konta G Suite
• wyszukiwanie proste (pojedyncze słowo)
• wyszukiwanie złożone (kombinacje słów)
• zawężanie poszukiwania (coraz bardziej złożone kombinacje słów kluczowych) przeszukiwanie informacji naukowych
• poprawne wylogowanie się
2. Problemy i zagadnienia:
• Dlaczego hasło musi być takie skomplikowane?
• Dlaczego nie mogę mieć tego samego hasła do swojej poczty na dowolnym serwerze poza domeną Uczelni co na swoim koncie G Suite w domenie etoh.chem.ug.edu.pl?
• Jak zdobyć hasło sąsiada?
• Dlaczego różne wyszukiwarki internetowe wyszukują różną liczbę dokumentów dotyczących tego samego hasła?

Po wykonaniu obydwu części ćwiczenia pierwszego zapoznaj się z poniższą informacją:

Wszystkie pliki utworzone podczas pracy na koncie Gościa zostaną usunięte w momencie Twojego wylogowania!
Jeżeli w którymkolwiek ćwiczeniu pojawi się polecenie dotyczące wysłania pliku lub plików na Dysk Google (Google Drive), to należy to zrobić przed wylogowaniem się. Jeżeli z jakichkolwiek powodów utworzony (lub zmodyfikowany) podczas zajęć TI plik nie zostanie wysłany na Dysk Google, to nie będzie żadnej możliwości odzyskania go po wylogowaniu się.

Proszę o tym pamiętać, ponieważ w przypadku takiej sytuacji jedynym wyjściem będzie ponowne wykonanie danego ćwiczenia - w dowolnym (innym, niż wynikającym z planu) terminie.

Przed wylogowaniem się upewnij się, że wszystkie wymagane pliki zostały wysłane (i udostępnione prowadzącym) na Dysk Google - do odpowiedniego katalogu, zawsze zgodnie z opisami danych ćwiczeń oraz zaleceniami prowadzących.
O sposobie wysyłania/zapisywania plików będzie mowa podczas następnych zajęć.