Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z elektronicznym arkuszem kalkulacyjnym LibreOffice Calc , który umożliwia dokumentowanie i analizę danych numerycznych.

 

PRZYGOTOWANIE DO ĆWICZENIA

1. Skopiuj do swojego katalogu domowego dwa pliki o nazwach tabela1.ods oraz tabela2.ods

Kopiowanie wykonaj poleceniem:

scp testowy@eto01:/big/ETO/cw8/nazwa_pliku .

Alternatywnie można również pobrać te dwa pliki korzystając z przeglądarki (umieszczone są jako załączniki poniżej instrukcji do ćwiczenia).

2. Na swoim dysku Google utwórz katalog Ćwiczenie 5.

    

ZADANIE 1

Otwórz edytor LibreOffice Calc (czyli) na pasku z lewej strony ekranu kliknij wskazaną ikonkę.

Jeżeli nie znajdziesz tej ikony na panelu: otwórz menu główne (na panelu, z lewej strony, na dole) i zacznij pisać nazwę: calc

 

 

Następnie wybierając z menu Plik>Otwórz, otwórz plik o nazwie tabela1.ods

Powinien pojawić się plik:

 

 

1. Wartości w komórkach A3-A7 i B3-B7 sformatuj tak aby było widać 6 miejsc po przecinku. W tym celu zaznacz te komórki i kliknij prawym klawiszem myszy. W pojawiającym się oknie wybierz opcję Formatuj komórki.... W zakładce Liczby w Opcje/Miejsca po przecinku wybierz odpowiednią liczbę (czyli dla zaznaczonych komórek będzie to 6). Ustaw odpowiednie formatowanie dla komórek B14 oraz C14 (3 miejsca po przecinku). Uwaga! Jeśli w okienku widzisz #####, to oznacza, że prawdopodobnie liczba nie mieści się i należy rozciągnąć kolumnę.

    

2. Uzupełnij komórki C3-C7, D3-D7, E3-E7 i F3-F7. W tym celu wykonaj odpowiednie obliczenia. W kolumnie C ma się znaleźć różnica energii z kolumny A i B. Aby to uzyskać, w komórce C3 napisz =A3-B3 i zatwierdź klawiszem Enter.
   W pozostałych komórkach kolumny C można wyknać to samo automatycznie kopiując formułę z komórki C3. Wróć zatem do komórki C3 (strzałka w górę z klawiatury); w jej prawym dolnym rogu znajduje się mały kwadracik, najedź na niego myszką tak, aby pokazał się krzyżyk; przytrzymaj klawisz myszy na tym kwadracie i pociągnij wzdłuż kolumny, aż do C7 i tam puść klawisz myszy. W ten sposób formuła została skopiowana do pozostałych komórek bez potrzeby wpisywania ich ręcznie.
   Aby wykonać pozostałe obliczenia wystarczy wartości z kolumny C pomnożyć przez odpowiednią wartość z wierszy B14, C14 albo D14. Na przykład: w komórce D3 trzeba napisać =C3*$B$14 (zapis komórki ze znakiem $ oznacza, że liczba w niej traktowana jest jak stała; liczba przy kopiowaniu w dół kolumny nie będzie się zmieniać). Wykonaj kopiowanie na pozostałe komórki w kolumnie D i pozostałe obliczenia (postępuj analogicznie).
   Sformatuj w sposób następujący: kolumna C - 8 miejsc po przecinku, D - 2 miejsca, E - 3 oraz F - 0.

    

3. Skasuj wyniki w kolumnach D, E oraz F i wykonaj następujące operacje:

    

- w komórce D3 wpisz =$C3*B$14

-skopiuj formułę na całą kolumnę D (do D7)

-skopiuj formułę z D3 do E3 i F3 a potem na resztę kolumn E i F.

 

Jak zadziałał w tym przypadku znak $? Co w formule równania podczas kopiowania ulegało zmianie a co pozostało bez zmian?

 

4. Zapisz arkusz pod nazwą tabela1A.ods Opcja zapisywania pliku znajduje się w menu Plik/Zapisz jako.... Przy zapisywaniu pliku nie musisz wpisywać .ods (jest to standardowe rozszerzenie plików programu LibreOffice Calc), wystarczy w polu Nazwa pliku napisać tabela1A i zatwierdzić klikając Zapisz.

    

5. Umieść plik tabela1A.ods na swoim dysku w katalogu Ćwiczenie 5.

    

ZADANIE 2

 

Otwórz nowy arkusz kalkulacyjny. W tym celu kliknij Plik>Nowy>Arkusz kalkulacyjny

 

1. W nowym dokumencie utwórz i uzupełnij następującą tabelkę:

    

 

Aby to zrobić wykonaj kolejno:

 

1. Wprowadź liczby znajdujące się w „żółtych komórkach” czyli A4-A7 i B4-B7. Podczas wykonywania tej czynności zwróć uwagę na ilość liczb występujących po przecinku.

    

2. Wprowadź podpisy kolumn. Aby wstawić symbol pierwiastka kliknij na pasku narzędzi Wstaw> Obiekt> Formuła. Pojawi się nowe okno: Elementy. Z rozwijanego menu wybierz Funkcje, znajdź pierwiastek i wpisz (używając klawiatury) x. Kliknij na zaznaczoną komórkę (okno Elementy zamknięte zostanie automatycznie). Aby wprowadzić podpis log₅(x) wpisz log5(x), zaznacz kursorem cyfrę 5 i kliknij na to zaznaczenie prawym przyciskiem myszy. W okienku, które się pojawi wybierz Styl> Indeks dolny. W analogiczny sposób zapisz x².

    

3. Wykonaj obramowanie i kolorowanie komórek. Aby nadać komórce tło lub narysować krawędzie należy zaznaczyć dane komórki, kliknąć prawym przyciskiem myszy i wybrać Formatuj komórki, a tam znajdują się wszystkie potrzebne atrybuty np. Tło, Krawędzie.

    

4. Wykonaj podane poniżej działania.

   Klikając zaznacz komórkę C4, a następnie wybierz ikonę znaku sumy Σ z paska narzędzi (zwróć uwagę co pojawiło się w wierszu wprowadzania). Kliknij symbol "akceptuj" . Jeśli wszystko wykonałeś poprawnie w polu C4 pojawi się liczba będąca sumą liczb z komórek A4 i B4. W znany Ci już sposób skopiuj tę formułę na pozostałe komórki kolumny C.

 

5. Uzyskane w poprzednim punkcie liczby znajdujące się w czerwonych komórkach C4-C7 są od tej pory zmiennymi x, na których należy wykonać podane w tabeli funkcje, takie jak np. pierwiastkowanie, podnoszenie do kwadratu czy obliczanie logarytmu.
   Aby uzupełnić kolejne komórki tabeli należy kliknąć na komórkę D4, a następnie na znak równości, który znajduje się na pasku narzędzi . Kolejno wybrać symbol f(x) (również z paska) . Pojawi się okno Kreator funkcji i tam znajdź funkcję PIERWIASTEK; kliknij Dalej. Następnie należy wybrać liczbę, z której ma być obliczony pierwiastek. W tym celu kliknij na pole, w którym znajduje się ta liczba (w naszym przypadku C4) i wciśnij OK. Tak wykonaną czynność skopiuj do pozostałych komórek kolumny D twojej tabeli.

    

6. Aby uzupełnić kolejne komórki tabeli wykonuj czynności analogicznie jak w punkcie 5 wybierając odpowiednie funkcje: silnia, logarytm i potęga. Uwaga - w przypadku logarytmu o podstawie 5, najpierw wpisz podstawę (5), a następnie przejdź do pola "liczba" i kliknij odpowiednią komórkę. Podobnie w przypadku potęgi: trzeba podać wykładnik potęgi i wybrać jej podstawę klikając odpowiednią komórkę.

    

7. Sformatuj komórki w ten sposób, aby w kolumnach D, F i G wyświetlane liczby miały trzy miejsca po przecinku, a kolumnę E w ten sposób, aby liczby miały charakter naukowy. W tym celu w oknie Formatuj komórki w zakładce Liczby wybierz Kategorię Naukowy.

8. Oblicz średnią arytmetyczną z liczb znajdujących się w czerwonych polach tabeli i umieść ją w polu zielonym. Aby to zrobić, kliknij na komórkę zieloną, a potem na znak równości na pasku zadań. Następnie otwórz Kreator funkcji. Możesz to zrobić tak, jak w podpunkcie poprzednim lub wybrać z paska Wstaw/Funkcje. W polu Kategoria wybierz Statystyka, a w polu Funkcja- Średnia. Kliknij Dalej. Następnie aby wprowadzić liczbę 1 (patrz gdzie znajduje się kursor w tym momencie) kliknij na komórkę z pola czerwonego, np. C4. Teraz ustaw kursor w polu liczba 2 i kliknij na kolejną „czerwoną komórkę”. W ten sam sposób wprowadź pozostałe dwie liczby i wciśnij OK.

Zapisz plik jako kolorowa.ods i umieść go na dysku w katalogu Ćwiczenie 5.

 

ZADANIE 3

W nowym arkuszu kalkulacyjnym otwórz plik tabela2.ods.

 

 

1. Sporządź wykres liniowy 2W obrazujący liczbę studentów przyjętych na kierunek chemia w latach 1998-2009. W tym celu wybierz na pasku narzędzi ikonkę wykres

    

Pojawi się okno Kreator wykresów.
Uwaga! Jeśli okno wykresu zasłania teraz dane wpisane w arkuszu, zamknij okienko Kreator wykresów, wybierz najpierw z górnego menu Edycja-Zaznacz wszystko i dopiero teraz dodaj wykres.
W pierwszym kroku Typ wykresu wybierz Liniowy i dodatkowo wybierz Punkty i linie a następnie kliknij Dalej>>. W kolejnym kroku należy wybrać Zakres danych. Aby to zrobić kliknij na małą ikonkę w prawej części kreatora wykresów
 

(pojawi się mały pasek Zakres danych: Obszar; zaznaczyć myszką liczby (tylko liczby, nie nagłówki!) z kolumny A i B (po zaznaczeniu mały pasek znowu przechodzi w okno kreatora wykresów; teraz powinna być kropka przy Seria danych w kolumnach. Opcja Pierwszy wiersz jako etykieta powinna być odznaczona, natomiast Pierwsza kolumna jako etykieta powinna być zaznaczona; kliknij Dalej>>.

 

W kolejnym kroku Seria danych nic nie zmieniaj, kliknij Dalej>>.
W ostatnim kroku Elementy wykresu wpisz Tytuł Liczba studentów przyjętych na kierunek Chemia w latach 1998-2009, Oś X opisz jako Rok, Oś Y jako Liczba studentów. Następnie odznacz okienko Wyświetl legendę (do tego wykresu jej nie potrzebujemy) i kliknij Utwórz. Wykres jest gotowy.
Teraz możesz co nieco pozmieniać. Na przykład klikając prawym klawiszem na tytuł wykresu możesz wybrać w pojawiającym się oknie Formatuj tytuł… zakładka Efekty czcionki i zmienić wielkość czcionki, rodzaj lub kolor czcionki (wybierz coś samodzielnie). Możesz również zmienić wielkość punktów i grubość linii krzywej; kliknij dwukrotnie gdzieś na krzywej; pojawi się okno Seria danych, tu możesz dowolnie zmieniać kolor i grubość linii oraz punktów (Ikona/Wybierz… w Galerii lub Symbole); zmień swój wykres tak aby linia była żółta a punkty trójkątami. Wykres można również trochę powiększyć; zaznacz go i najedź myszką na jeden z rogów wykresu aż pojawi się strzałka dwukierunkowa; ciągnąc w odpowiednim kierunku rozciągniesz wykres.

 

Nie usuwaj tego wykresu i przejdź do tworzenia nowego według kolejnego podpunktu.

 

2. Wykonaj wykres liniowy, na którym zostaną zawarte wszystkie dane z tabeli.
   Postępuj analogicznie jak poprzednio. Wykonaj w kreatorze wykresów wszystkie czynności, zaznaczone powyżej kolorem niebieskim. Ale uwaga! Pamiętaj o wybraniu tym razem danych liczbowych z wszystkich kolumn (kolumny A-F). W momencie gdy dojdziesz do punktu 3.Seria danych musisz postąpić inczej niż poprzednio. W Kreatorze wykresów powinny być teraz zaznaczone Kolumna B i Nazwa, jak widać na poniższym obrazku:
   
   W Zakres dla Nazwa kliknij ikonkę „wybierz zakres danych” (czerwona strzałka na obrazku) i następnie kliknij w dokumencie komórkę B2 (Chemia). Ta zmiana powinna się teraz automatycznie pojawić w legendzie wykresu.
   Wybierz teraz kolejną kolumnę (Kolumna C) i w Zakres dla Nazwa wybierz komórkę C2. Postępuj analogicznie, aż opiszesz wszystkie krzywe w legendzie wykresu.
   Kliknij Dalej>>. W Elementy wykresu wpisz Tytuł Liczba studentów przyjętych na wymienione kierunki w latach 1998-2009. Oś X opisz jako Rok, Oś Y jako Liczba studentów i kliknij Utwórz.
   Powinieneś uzyskać wykres podobny do poniższego:
   
   Zmodyfikuj wykres wedle własnego uznania (zmień czcionkę w tytule, kolory i punkty krzywych).
   Wyeksportuj wykres. Najpierw zaznacz okno z wykresem (muszą byc widoczne zielone kwadraciki wokół okienka wykresu). W menu Plik kliknij Eksportuj jako PDF. Pojawi się okno Opcje PDF. Tam w zakładce Ogólne w Zakres zaznacz Zaznaczenie (chcemy wyeksportować tylko wykres bez tabelki z danymi), w Obrazy zaznacz Kompresja JPEG, a w Ogólne wybierz Utwórz formularz PDF w formacie PDF i kliknij Eksportuj. W polu Nazwa pliku napisz wykresB (w ten sposób plik zostanie zapisany jako wykresB.pdf).

3. Postępując w analogiczny sposób wyeksportuj także wykres z podpunktu a) nadając mu nazwę wykresA.pdf
   Podobnie jak ostatnio nie usuwaj również tego wykresu i przejdź do tworzenia nowego według kolejnego podpunktu.

4. Utwórz wykres 3D-kołowy z liczbą studentów przyjętych w 2009 roku na wymienione kierunki. Tym razem zakres danych to ostatni wiersz danych. Oznacza to, że w drugim kroku w Zakres danych należy zaznaczyć Seria danych w wierszach (a nie w kolumnach!). Odznacz również pola Pierwszy wiersz jako etykieta oraz Pierwsza kolumna jako etykieta. W Seria danych jeśli w polu Kategorie zaznaczysz komórki od B2 do F2 to pojawi się odpowiedni opis w legendzie. Wykres zatytułuj Liczba studentów przyjętych w roku 2009 na wymienione kierunki. Wykres wyeksportuj jako PDF nadając mu nazwę wykresC.pdf

 

5. Zapisz plik na którym pracowałeś dotychczas jako studenci.ods i umieść go na swoim dysku w katalogu Ćwiczenie 5. Do katalogu dodaj również wykresA.pdf, wykresB.pdf oraz wykresC.pdf
   

    

ZADANIE 4 - Zastosowanie LibreOfficeCalc do obliczeń chemicznych.

Badając termiczny rozkład pewnego organicznego nitrylu otrzymano następujące dane:

 

t [s]	0	2000	4000	6000	8000	10000	12000
Ct(nitryl) [mol/dm3]	1,1	0,86	0,67	0,52	0,41	0,32	0,25

Wykonaj wykres liniowo-punktowy zależności stężenia nitrylu od czasu. Dodaj do wykresu tytuł i opisy osi.
Do wykresu dodaj krzywą regresji i wartość współczynnika determinacji (R²). W podtytule wykresu wypisz wartość współczynnika dopasowania (φ²). Współczynnik dopasowania powinien mieć jak najniższą wartość - wypróbuj więc różne typy regresji porównując każdorazowo wartość współczynnika determinacji. Wskazówki:

• wstawienie krzywej regresji: kliknij dwukrotnie gotowy wykres, później: Wstaw > Krzywe regresji...
• φ²=1-R²

Zapisz plik jako nitryl.ods i umieść go na dysku w katalogu Ćwiczenie 5.
 
W twoim katalogu Ćwiczenie 5 powinno znajdować się teraz 7 plików. Przed wylogowaniem udostępnij katalog prowadzącemu zajęcia.